Cơ giới hóa, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam. Bài viết này DRONE1 sẽ giải thích khái niệm cơ giới hóa, đồng thời làm rõ vai trò thiết yếu của nó trong canh tác nông nghiệp, từ việc làm đất, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch.
Cơ giới hóa là gì?
Cơ giới hóa là quá trình áp dụng các máy móc, thiết bị và công nghệ để thay thế cho lao động thủ công trong sản xuất, giúp tăng cường hiệu suất và năng suất lao động. Cơ giới hóa không chỉ dừng lại ở việc sử dụng các công cụ cơ bản, thiết bị cơ khí đơn giản mà còn sử dụng các hệ thống tự động hóa phức tạp, bao gồm cả máy móc có động cơ, thiết bị số hóa và cuối cùng là robot và trí tuệ nhân tạo (AI).
Cơ giới hóa được áp dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực đời sống như: nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, dịch vụ, giao thông vận tải, y tế, lâm nghiệp, thủy sản… góp phần giúp chuyển đổi kinh tế, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cải thiện điều kiện lao động và nâng cao năng suất.
Áp dụng cơ giới hóa sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho cuộc sống con người. Tuy nhiên, nếu không được thực hiện một cách bền vững, cơ giới hóa có thể sẽ gây ra những tác động tiêu cực như ô nhiễm môi trường, suy thoái đất, lạm dụng tài nguyên thiên nghiên và nhiều tác động khác.
Xu hướng cơ giới hóa nông nghiệp Việt Nam
Nông nghiệp là một lĩnh vực cần sử dụng rất nhiều nhân lực với nhiều công việc vất vả trong điều kiện môi trường khó khăn. Chính vì vậy, quá trình cơ giới hóa hiện đại trong nông nghiệp ngày càng được đẩy mạnh, nhằm giảm bớt gánh nặng lao động thủ công, tăng năng suất và cải thiện điều kiện làm việc cho nông dân.
Việt Nam là một đất nước có tiềm năng nông nghiệp rất lớn. Với những chính sách, quy định mới về đất nông nghiệp trong luật đất đai 2024 thì xu hướng làm nông nghiệp ở Việt Nam sắp tới là làm quy mô lớn, hiện đại hóa nông nghiệp. Chính vì vậy quá trình áp dụng cơ giới hóa, tự động hóa nông nghiệp sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian sắp tới.
Ứng dụng cơ giới hóa trong nông nghiệp
Cơ giới hóa được áp dụng vào nông nghiệp trong tất cả các khâu từ chuẩn bị đất, gieo hạt trồng cây, chăm sóc cây trồng cho tới thu hoạch. Dưới đây là chi tiết quá trình áp dụng cơ giới hóa vào các khâu trong nông nghiệp.
Chuẩn bị đất
Cơ giới hóa được áp dụng vào quá trình chuẩn bị đất canh tác với nhiều loại máy móc khác nhau. Dưới đây là một số ứng dụng thường gặp của cơ giới hóa trong nông nghiệp hiện đại:
- Làm đất và cày bừa bằng máy cày, máy xới: Các loại máy cày, máy xới giúp lật đất, phá vỡ lớp đất cứng và tạo điều kiện tốt cho việc trồng trọt. Việc áp dụng các loại máy móc thay thế cho sức lao động của con người hoặc động vật với hiệu quả cao hơn rất nhiều.
- Hệ thống tưới tiêu thông minh: Áp dụng hệ thống cơ giới hóa như hệ thống tưới tự động, thông minh sẽ giúp tăng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên nước, giảm sức lao động…
- Sử dụng công cụ cơ giới nhỏ gọn: Ngoài các thiết bị lớn như máy kéo, các công cụ cơ giới nhỏ hơn như máy cày cầm tay hoặc máy trồng tự động cũng mang lại hiệu quả công việc rất cao, tiết kiệm chi phí đầu tư máy móc.
- Canh tác không cày xới: Trong một số mô hình nông nghiệp bền vững, việc canh tác không cày xới đang được khuyến khích. Có thể sử dụng các loại máy móc để hỗ trợ gieo hạt mà không cần phải xới đất nhiều lần, giúp bảo vệ cấu trúc đất và giảm xói mòn.
Gieo trồng
Máy móc cơ giới hóa được áp dụng vào khâu gieo hạt, trồng cây, giúp gieo hạt một cách chính xác, giảm công sức của con người. Dưới đây là những ứng dụng của cơ giới hóa trong khâu gieo hạt, trồng cây:
- Gieo hạt chính xác: Sử dụng máy móc cơ giới hóa giúp hạt được gieo ở đúng độ sâu, khoảng cách, phù hợp với điều kiện đất và khí hậu. Điều này sẽ giúp tiết kiệm hạt giống, giảm thiểu lãng phí, và tăng tỷ lệ nảy mầm của cây trồng.
- Trồng cây bằng máy móc: Các thiết bị cơ giới hóa như máy trồng cây có khả năng thực hiện nhiều bước cùng lúc, từ đào lỗ, đặt cây, đến lấp đất. Giúp cải thiện tốc độ, độ chính xác khi trồng cây, đồng thời giảm công sức lao động của con người.
- Cơ giới hóa khâu gieo cấy lúa: Việc sử dụng máy móc trong khâu gieo cấy lúa không chỉ giúp giảm bớt sức lao động, mà còn cải thiện đáng kể năng suất. Ngoài ra, cơ giới hóa giúp giảm lượng giống sử dụng, tiết kiệm chi phí, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân.
- Công nghệ mạ khay cấy máy: Công nghệ mạ khay cấy máy giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công và tăng năng suất cây trồng. Công nghệ này đặc biệt hiệu quả trong việc đồng nhất quá trình cấy lúa, tăng chất lượng và sản lượng nông sản.
Chăm sóc cây trồng
Phun thuốc, bón phân là một công việc rất quan trọng trong quá trình chăm sóc cây. Cơ giới hóa được ứng dụng để hỗ trợ phun thuốc, bón phân với những chiếc drone phun thuốc trừ sâu hiện đại. Ngoài chức năng phun thuốc trừ sâu thì drone cũng hỗ trợ rải phân bón, rải hạt giống (sạ giống) rất hiệu quả.
Các loại drone nông nghiệp, máy bay nông nghiệp không người lái là những ứng dụng cơ giới hóa rất quan trọng hiện nay. Với sự hỗ trợ của những loại máy bay nông nghiệp hiện đại giúp tăng hiệu quả chăm sóc cây trồng, góp phần tăng năng suất, tiết kiệm chi phí, mang lại lợi ích kinh tế cho bà con nông dân.
Thu hoạch
Thu hoạch nông sản là một công việc đòi hỏi công sức lao động thủ công của con người rất nhiều. Tuy nhiên hiện nay đã cũng đã có các phương án cơ giới hóa, tự động hóa được áp dụng trong khâu thu hoạch nông sản như:
- Robot thu hoạch tự động: Hiện nay robot được áp dụng để hỗ trợ thu hoạch nông sản hiệu quả, nhanh chóng hơn. Nhờ được trang bị hệ thống nhận diện hình ảnh, robot giúp phát hiện và thu hoạch trái cây chín một cách chính xác.
- Máy gặt đập liên hợp: Ở Việt Nam, máy gặt đập liên hợp hỗ trợ thu hoạch lúa một cách dễ dàng, hiệu quả, tiết kiệm thời gian và sức lao động, đồng thời giảm thiểu tổn thất trong quá trình thu hoạch.
- Drone hỗ trợ thu hoạch: Công nghệ drone cũng được áp dụng để hỗ trợ giám sát và thu hoạch nông sản. Drone có thể sử dụng camera, cảm biến để quét các cánh đồng rộng lớn và cung cấp dữ liệu chi tiết về tình trạng cây trồng, giúp nông dân biết chính xác thời điểm thu hoạch.
Quá trình cơ giới hóa nông nghiệp
Nền nông nghiệp của một quốc gia sẽ trải qua quá trình cơ giới hóa sẽ theo từng cấp độ khác nhau. Điều này sẽ giúp thay đổi, thích ứng từ từ để tạo ra một nền sản xuất nông nghiệp hiện đại.
Cơ giới hóa bộ phận
Cơ giới hóa bộ phận trong sản xuất nông nghiệp là việc áp dụng máy móc vào từng khâu riêng lẻ trong quy trình sản xuất, thường được áp dụng ở những khâu tiêu tốn nhiều lao động, nặng nhọc và có thể dễ dàng cơ giới hóa. Một số ví dụ phổ biến của cơ giới hóa bộ phận bao gồm:
- Vận chuyển: Sử dụng xe công nông để vận chuyển hàng hóa và nguyên vật liệu trong trang trại, thay thế lao động thủ công.
- Làm đất: Sử dụng máy cày để cày xới đất, giúp tiết kiệm thời gian và sức lao động, đồng thời tối ưu hóa chất lượng đất trồng.
- Thu hoạch: Máy gặt đập liên hợp được sử dụng để thu hoạch lúa dễ dàng và hiệu quả, giúp giảm chi phí và tăng năng suất thu hoạch.
- Chế biến thức ăn cho gia súc: Máy cắt, máy nghiền thức ăn giúp chuẩn bị thức ăn cho gia súc nhanh chóng và hiệu quả hơn so với phương pháp thủ công.
Đặc trưng của cơ giới hóa bộ phận là máy móc thường thuộc quyền sở hữu của những hộ nông dân và các chủ trang trại có điều kiện kinh tế khá giả. Ngoài sử dụng để phục vụ sản xuất cho mình thì họ còn làm dịch vụ để phục vụ các hộ gia đình và trang trại khác trong khu vực, giúp tạo thêm nguồn thu nhập.
Cơ giới hóa tổng hợp
Cơ giới hóa tổng hợp trong nông nghiệp là quá trình tích hợp toàn bộ hệ thống máy móc và thiết bị vào tất cả các giai đoạn sản xuất, từ lúc chuẩn bị đất, gieo trồng, chăm sóc cây trồng cho đến thu hoạch và chế biến nông sản.
Cơ giới hóa tổng hợp sẽ giúp kết nối, phối hợp nhịp nhàng giữa các loại máy móc, giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất nông nghiệp, giảm thiểu sự phụ thuộc vào lao động thủ công và tăng hiệu quả sản xuất.
Cơ giới hóa tổng hợp sẽ giúp nâng cao năng suất lao động, tạo điều kiện để phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, bền vững, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao của thị trường nông sản.
Tự động hóa nông nghiệp
Tự động hóa trong sản xuất nông nghiệp là giai đoạn phát triển tiên tiến nhất của cơ giới hóa, giúp hoàn thành các công đoạn sản xuất mà không cần nhiều lao động. Tự động hóa trong nông nghiệp sử dụng các công nghệ hiện đại như máy bay không người lái (drone), hệ thống tưới tự động, các robot thu hoạch tự động cũng như nhiều công nghệ khác.
Đặc trưng của tự động hóa trong nông nghiệp:
- Hệ thống điều khiển tự động: Quá trình sản xuất nông nghiệp sẽ hoạt động với công nghệ điều khiển thông minh. Ví dụ: hệ thống tưới nước tự động có thể cung cấp lượng nước cần thiết cho cây trồng vừa đủ, dựa trên thông tin thu thập được từ các cảm biến hoặc drone.
- Giảm thiểu lao động tay chân: Tự động hóa cho phép người nông dân chuyển từ công việc thủ công sang vai trò quản lý và giám sát. Các hệ thống tự động có thể được lập trình và điều khiển từ xa, trong khi nông dân chỉ cần theo dõi và điều chỉnh quá trình sản xuất từ các thiết bị thông minh.
- Hiệu quả và bền vững: Nhờ khả năng đo lường và tối ưu hóa nên hệ thống tự động hóa giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên như nước, phân bón và thuốc trừ sâu. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu suất mà còn bảo vệ môi trường, đồng thời giảm thiểu chi phí sản xuất.
Ví dụ điển hình của tự động hóa trong nông nghiệp bao gồm:
- Máy bay không người lái (Drone): Hỗ trợ phun thuốc, rải phân, sạ giống và giám sát cây trồng từ trên cao tự động.
- Hệ thống tưới nước tự động: Có khả năng điều chỉnh lượng nước tưới theo nhu cầu của cây trồng và điều kiện thời tiết.
- Máy gặt tự động: Các hệ thống máy thu hoạch hiện đại có thể hoạt động một cách tự động và chính xác, giúp tăng tốc độ thu hoạch mà không cần sự tham gia của con người.
Lời kết: Trên đây DRONE1 đã giải thích về khái niệm cơ giới hóa, phân tích về xu hướng cơ giới hóa của nông nghiệp Việt Nam. Bài viết cũng mô tả những ứng dụng và các cấp độ cơ giới hóa trong nông nghiệp. Hy vọng những thông tin trong bài viết hữu ích với bạn. Nếu còn bất kỳ thắc mắc, câu hỏi nào khác, vui lòng liên hệ hoặc để lại bình luận bên dưới chúng tôi sẽ giải đáp ngay nhé.
Tổng hợp bởi: DRONE1
